Bij de verkoop in 2018 van de Kloosterkapel op het Landgoed Merici heeft de Stichting Behoud Bouwkunst Bergen (SBBB) haar bezorgdheid geuit over de herbestemming in wonen. Het ging hier immers om het laatst overgebleven markant en cultuurhistorisch waardevolle object uit de tijd dat het gebied tussen Nesdijk en Loudelsweg nog een imposant kloostercomplex vormde van de zusters Ursulinen. Van wat ooit een dorp in het dorp Bergen was is helaas alleen nog een slecht bereikbaar parkje met begraafplaats over.

Nu het verbouwingsplan vrijwel is uitgevoerd heeft onze stichting het initiatief genomen een eigen audit-onderzoek uit te voeren naar de herbestemming en de uitvoering van het bouwplan. Dit onderzoek beschrijft zo objectief mogelijk: de historische context van de kapel, de oorspronkelijke architectuurstijl, de afwijkingen van het stedenbouwkundig plan, de gewijzigde gronduitgifte, het programma (de gedane suggesties van de SBBB, de amendementen van de Gemeenteraad en het woningbeleid), het bestemmingsplan, het verbouwingsplan (Omgevingsvergunning), het advies van de Commissie voor Ruimtelijke Kwaliteit en de bouw van de pompkelder.

In de samenvattende conclusies en aanbevelingen wordt antwoord gegeven op de volgende vragen:
– Waar deden zich in het proces knelpunten en problemen voor?
– Waar zijn kwaliteitsverbeteringen mogelijk in het hele proces?
– Welke lessen zijn uit dit traject te leren voor de toekomst?

Onlangs is een omgevingsvergunning aangevraagd voor het adres Hoflaan 20. Hier staat aan de laan op een nogal smal perceel een typisch Bergens huisje, keurig in de rij, bescheiden en open naar de wereld, een jaren twintig trapgevel en aangebouwde erker met roetjesramen. In de aanvraag voor de omgevingsvergunning staat iets heel anders getekend. Het oude pandje wordt gesloopt en er zal een strak wit gestucadoord modern gebouw verrijzen van drie bouwlagen, waarvan twee in de naar de mode van de tijd in de kap verwerkt. Het resultaat zal vast voldoen aan de eisen van het bestemmingsplan (op de bouwvlek, goothoogte 3 m en nokhoogte 10 m) maar roept vragen op of we een dergelijke “verdichting” passend vinden. Wij vinden van niet. Het dorpsbeeld wordt aangetast. Het nieuwe huis is te hoog en verstoort het ritme van de bebouwing op de laan. Het wordt een typisch voorbeeld van de langzame karakterverandering die op meer plaatsen in het dorp wordt waargenomen.

Notitie Hotel Nassau Bergen: sloop en nieuwbouw?

Onlangs heeft de eigenaar van Hotel Nassau Bergen “Nassau Bergen Holding BV” zijn plannen gepresenteerd voor Hotel Nassau Bergen (www.nieuwnassaubergen.nl).

De exploitatie van het huidige hotel zou moeilijker zijn geworden, de kamers zijn klein, er is geen lift, het aantal parkeerplaatsen is onvoldoende. Voortgang onder deze omstandigheden wordt onverantwoord geacht. Vooral de aanpassing ervan zou zo ingrijpend zijn dat eigenlijk alleen sloop en algehele nieuwbouw uitkomst zou bieden.

De eigenaar heeft in samenwerking met de gemeente,  Maarten en Jetty Min (architectenbureau Min2) en Pepijn Godefroy (landschapsarchitectenbureau LA4Sale) een stedenbouwkundige en landschappelijke vormenstudie  gemaakt. Niet alleen het hotel maar ook de winkelgalerij aan het Rode Plein is in de plannen meegenomen.

Er zijn drie voorstellen gepresenteerd: model Villa, model Tapijt en model Plint. Bij elk model bestaat het nieuwe hotel uit een X-vormig gebouw ongeveer haaks op de kustlijn van 3 flinke bouwlagen met 60 kamers op een ondergrondse parkeergarage, naast het hotel zijn op het zuidelijk gelegen duinterrein in drie varianten  24 hotelappartementen getekend.

Gezien vanaf het strand zal het nieuwe hotel direct opvallen, de kopgevels eindigen (elk drie-en-een-halve verdieping hoog) op de top van de eerste duinen. Gezien vanaf het Rode Plein ziet men eerst de vernieuwde winkelgalerij, verstopt onder een stukje duin, en dan kort daarachter het hoog oprijzende hotel. Aan de zuidkant van het X-vormige hoofdgebouw zijn in blokjes de appartementen getekend, meer of minder geconcentreerd, van 2 tot wel 4 bouwlagen. Het is de bedoeling dat de hotel- of recreatie-appartementen wel verkocht worden, maar beheerd en bediend gaan worden door het hotel.

De voorstellen wijken sterk af van het huidige hotel. Vooral de ruimtelijke verschijningsvorm is anders. Het bestaande hotel staat iets achter de buitenste duinenrij,  met tamelijk compacte bouwvolumes op een overzichtelijk terrein. De studie van Min2 en LA4Sale valt vooral op door de verspreide gebouwen op het zuidelijke duingebied met aan de noordkant het grote, langgerekte nieuwe hotel dat op de buitenste duinenrij eindigt. Dat lijkt ons geen verbetering, sterker nog, de aantasting van het duinlandschap door de verspreide bebouwing is in onze ogen absoluut niet passend. De vraag komt dan ook op:  waar komt het programma vandaan: 60 kamers en 24 recreatie-appartementen? Voor dat laatste is er toch in Bergen en omstreken een behoorlijk aanbod. De aansluiting op de winkelgalerij oogt daarnaast nogal willekeurig. Is er een relatie tussen hotel en winkels? Het Rode Plein wordt aan de zuidkant op een groot deel van de dag beschaduwd door het hotel. De X-vormige hoofdvorm van het hotel roept op zichzelf ook al vragen op waarvan de antwoorden niet afgeleid kunnen worden uit de massastudie. 60 kamers waarvan de helft op het noorden is gericht en de andere helft op het zuiden? Betekent die ordening rijen kamers aan lange gangen? Vraagt de moderne toerist dat?

Als er al aan een nieuw hotel gedacht zou moeten worden dan ligt het meer voor de hand die nieuwbouw te beginnen op het Rode Plein en de buitenste duinenrij onaangetast te laten. Daardoor is de kwaliteit van het plein beter te waarborgen. Gestreefd zou moeten worden naar compacte plattegronden en bouwvolumes zonder uitwaaiering over het aanpalende duingebied.

De oorspronkelijke plattegrond van het bestaande hotel heeft een zigzagvorm van drie rechthoeken. Het is diverse malen veranderd en uitgebreid (1961, 1971, 1981). De verschijningsvorm is daar niet door verbeterd, maar nog steeds goed herkenbaar. Het hotel is dan ook een typisch voorbeeld van de wederopbouw, het is de duurdere vorm ervan, met de gevels van gele verblendsteen, stalen en bronzen ramen, flauw hellende zadeldaken zonder overstek en het handelsmerk van architect Roggeveen, de opvallende ovale ramen op hoeken en uitsteeksels. Het is niet voor niets dat Hotel Nassau Bergen al in 2007 in het “Rapport Waardestelling 58 potentiële gemeentelijke monumenten in Bergen NH” is voorgedragen de status gemeentelijk monument te verkrijgen.

Juist vanwege dit bijzondere karakter verbaast het dat geen poging lijkt te zijn gedaan tot een verbeterplan gericht op de moderne toerist.

Het zou de initiatiefnemers sieren als zij alsnog op dit punt advies zouden vragen aan bureaus die hier ervaring mee hebben. Want dat is wat de nieuwe plannen niet laten zien: waarom hebben de initiatiefnemers zo snel gekozen voor iets nieuws en waarom negeren ze de toch zeker aanwezige kwaliteiten van dit erfgoed?

Wouter Hubers

28 mei 2017

De afgelopen maanden is de vroegere nachtclub Cha Cha aan de Karel de Grotelaan gerehabiliteerd tot een verbouwde boerderij met appartementen. Een echte verbetering voor het centrum van ons dorp.

Tot ieders verbijstering denkt de eigenaar – net nu de verbouwing klaar is – dat er eigenlijk een hiaat in het bestemmingsplan zit, zodat hier niet de huidige regels zouden gelden maar die uit 1977. Hij heeft dus direct een bouwkundig ontwerp laten maken dat sloop van de kap van de boerderij betekent en aanvullende nieuwbouw met een nokhoogte van bijna 10 m tot zelfs 15 m. Dit is volstrekt strijdig met het beschermde dorpsgezicht. De eigenaar is het daar misschien wel mee eens, omdat hij ook heeft laten weten dat hij dit plan graag inruilt als hem de mogelijkheid door de gemeente wordt geboden om hotelkamers te bouwen aan de Teugellaan in Schoorl. Dat is echter een net zo onwaarschijnlijke gedachte als het plan voor Cha Cha.

Gelukkig mogen we aannemen dat de gemeente alles in het werk zal stellen om deze idiotie van tafel te krijgen.

Het gemeentebestuur heeft de procedure gestart tot een nieuw bestemmingsplan voor het grondig te verbouwen Parkhotel. Bij het besluit daartoe staat uitdrukkelijk dat de kern van het hotel, dat is het vroegere pension Erica uit 1910, behouden wordt. Erica behoort tot één van de bekendste gebouwen in de gemeente, een treffend materieel antwoord op het in het begin van de vorige eeuw ontluikende toerisme.

Tot zover is er niets aan de hand.

Van verschillende kanten bereikt ons echter het bericht dat naderhand zou zijn gebleken dat Erica toch gesloopt moet worden (en later herbouwd). Vlak naast Erica zal namelijk een tweelaagse parkeerkelder komen. De aanleg daarvan zou onaanvaardbare risico´s opleveren voor Erica, dat uiteraard “gewoon” op staal is gefundeerd (dat wil zeggen: het fundament begint op 1 meter onder het maaiveld, in het zand). De parkeerkelders zijn afgestemd op het aantal auto´s volgens de regels die de gemeente overal hanteert.

Ook al is Erica geen monument, het is een gebouw dat meer dan beeldbepalend is, daar op de hoek van de Breelaan en de Stationsstraat. De gevel langs de Stationsstraat is toevallig ook de grens van het officieële beschermde dorpsgezicht. Omdat ook wij van mening zijn dat een origineel gebouw iets heel anders is dan een herbouwd gebouw, zou de gemeente er goed aan doen niet mee te werken aan de sloop (en vervanging) van Erica.

En dat kan als de gemeente in dit bijzondere geval accoord gaat met een andere parkeernorm en ruimte reserveert voor auto´s van dit hotel elders, bijvoorbeeld in de later te bouwen parkeergarages op het Binnenhof. In dat geval vervalt één kelder en het risico voor en dus behoud van Erica.

Laatste nieuws

Op 20 juli 2017 heeft de gemeentelijke Commissie voor de bezwaarschriften de bezwaren tegen het bouwplan verworpen, ook de onze. Het door ons aangedragen alternatief (een kelder minder waardoor Erica gehandhaafd kon blijven) zou bij aanvaarding door het College van B&W neerkomen op een wijziging van de vergunningsaanvraag door het bestuursorgaan. En dat is volgens de Commissie in dit stadium van de procedure onmogelijk. Erica is geen monument, dus de gemeente kon het behoud niet afdwingen. Voor ons dorp een gemiste kans.